Küresel ve Türkiye Ekonomisi:
Güncel Analiz ve Piyasa Görünümü
FED, ECB, BoJ ve TCMB politikaları ışığında küresel ekonomik trendler ve yatırım fırsatları
Yönetici Özeti
Temmuz 2025 itibarıyla küresel ekonomi, merkez bankalarının farklılaşan politikaları ve bölgesel ekonomik dinamikler ışığında çeşitlenen bir görünüm sergilemektedir.
Küresel Merkez Bankaları
- FED: Faiz oranlarını %5.25-5.50 aralığında sabit tuttu
- ECB: Haziran'da faiz indirimi yaparak %3.75'e çekti
- BoJ: %0.50 politika faizini korudu
- TCMB: %41 politika faizinde kararlı duruş
Ekonomik Performanslar
- ABD: %3.6 enflasyon, yavaşlama eğilimi
- Avrupa: %2.4 enflasyon, düşük büyüme
- Çin: %5.4 büyüme, %0.0 enflasyon
- Türkiye: %9.8 büyüme, %35.0 enflasyon
Öne Çıkan Gelişme: Türkiye ekonomisi %9.8'lik güçlü büyüme performansı sergilerken, enflasyonda %35.0 seviyesine gerileyerek disinflasyon sürecini desteklemektedir. Bu gelişme, TCMB'nin sıkı para politikasının etkinliğini göstermektedir.
1. Merkez Bankaları ve Para Politikaları
1.1. ABD Merkez Bankası (FED)
FED, Temmuz 2025 FOMC toplantısında federal fon hedef aralığını %5.25-5.50 seviyesinde sabit tutma kararı aldı [713] [714]. Bu karar, enflasyonla mücadele ve ekonomik büyüme arasındaki dengeyi koruma çabasını yansıtmaktadır.
FED yetkilileri, enflasyonun %2 hedefine doğru ilerlemesine rağmen henüz yeterli güvencenin oluşmadığını belirtiyor. Jerome Powell, politika kararlarının veriye bağımlı olacağını ve her toplantının canlı değerlendirileceğini vurgulamaktadır [713] [714].
Beklenti: 2025 son çeyrek veya 2026 başlarında faiz indirimleri gündeme gelebilir, ancak işgücü piyasasının sıkılığı ve tüketici harcamalarının direnci aceleci davranmayı engelliyor.
FED Temel Veriler
1.2. Avrupa Merkez Bankası (ECB)
ECB, Haziran 2025'te %25 baz puanlık faiz indirimi yaptıktan sonra Temmuz toplantısında politika faizini %3.75 seviyesinde sabit tuttu [716] [717]. Christine Lagarde, enflasyonun %2 hedefine doğru ilerlediğini ancak hizmetler sektörü enflasyonu konusunda temkinli olunması gerektiğini belirtti.
Euro Bölgesi Görünümü
- • Enflasyon: %2.4 (HCPI)
- • Çekirdek Enflasyon: ~%5
- • Büyüme Tahmini: %0.9 (2025)
- • Sonraki Toplantı: 23-24 Temmuz
1.3. Japonya Merkez Bankası (BoJ)
BoJ, Temmuz 2025 toplantısında politika faizini %0.50 seviyesinde sabit tutma kararı aldı [744] [745]. Banka, düşük enflasyon ortamı ve zayıf büyüme beklentileri nedeniyle gevşek para politikası duruşunu sürdürüyor.
Kazuo Ueda, enflasyonun sürdürülebilir şekilde %2 hedefinin üzerine çıkması için daha fazla kanıta ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.
BoJ Verileri
1.4. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)
TCMB, Temmuz 2025 PPK toplantısında bir haftalık repo ihale faiz oranını %41 seviyesinde sabit bıraktı [759]. Bu karar, Haziran ayında TÜFE'nin %35.0'a gerilemesiyle desteklenen disinflasyon sürecinin devam ettiği vurgusuyla alındı.
Piyasa katılımcıları, enflasyondaki düşüş eğilimi sürdüğü takdirde TCMB'nin 2025 son çeyrekte kontrollü faiz indirimlerine başlayabileceğini öngörüyor [748] [749].
2. Büyük Ekonomilerin Makroekonomik Görünümü
2.1. ABD Ekonomisi
ABD ekonomisi 2025 ilk yarısında büyümesini sürdürürken, enflasyonist baskılar kademeli olarak azalıyor. Haziran 2025 itibarıyla TÜFE yıllık artış hızı %3.6'ya gerileyerek son bir buçuk yılın en düşük seviyesine indi [728].
Ancak, çekirdek enflasyon (gıda ve enerji hariç TÜFE) halen %4.7 gibi nispeten yüksek seviyede [728]. İşgücü piyasası düşük işsizlik oranıyla (%3.6) gücünü korurken, ikinci çeyrek büyüme verileri ekonominin yavaşlama eğilimine girdiğini gösteriyor.
ABD Ekonomik Göstergeler
2.2. Avrupa Ekonomisi
Euro bölgesi ekonomisi 2025 ilk yarısında düşük büyüme ve yüksek enflasyonla mücadele etmeye devam ediyor. 2025 ilk çeyrekte bölge ekonomisi çeyreklik bazda sıfır büyüme kaydetti [733].
Haziran 2025 itibarıyla harmonize TÜFE yıllık artış hızı %2.4'e gerileyerek ECB'nin %2'lik hedefine yaklaştı [732]. Ancak, çekirdek enflasyon halen %5 civarında seyrediyor.
2.3. Çin Ekonomisi
Çin ekonomisi 2025 ilk yarısında karmaşık bir görünüm sergiliyor. 2025 ilk çeyrekte GSYİH yıllık bazda %5.4 oranında büyüdü [753]. Ancak, Nisan ve Mayıs'ta sanayi üretimi, perakende satışlar ve yatırımlardaki büyüme hızı beklentilerin altında kaldı.
Enflasyon cephesinde, Haziran 2025 itibarıyla TÜFE yıllık bazda %0.0 olarak gerçekleşti [710]. ÜFE ise %-3.5 ile negatif bölgede seyretti. İhracat Haziran'da yıllık bazda %-12.4 oranında geriledi [711].
2.4. Türkiye Ekonomisi
Türkiye ekonomisi 2025 ilk yarısında güçlü bir büyüme performansı sergilerken, enflasyonda da belirgin bir düşüş eğilimi gözlemleniyor. 2025 ilk çeyrekte GSYİH yıllık bazda %9.8 oranında büyüdü [724].
Mayıs'ta sanayi üretimi yıllık bazda %12.3 artış gösterdi [721]. Haziran 2025 itibarıyla TÜFE yıllık artış hızı %35.0'ye gerileyerek son üç yılın en düşük seviyesine indi [759].
Türkiye Makro Göstergeler
3. Küresel ve Türkiye Piyasa Performansları
3.1. Hisse Senedi Piyasaları
Temmuz 2025 itibarıyla küresel hisse senedi piyasaları, merkez bankalarının politika beklentileri ve ekonomik büyüme görünümüne göre farklılaşan performanslar sergiledi.
ABD piyasaları teknoloji ağırlıklı güçlü getirilerle devam ederken, Türkiye'de BIST 100 endeksi yılbaşından Temmuz sonuna kadar %2.8 değer kazandı [770]. Enflasyondaki düşüş eğilimi ve TCMB'nin istikrarlı politikaları yatırımcı güvenini olumlu etkiledi.
3.2. Tahvil Piyasaları
Küresel tahvil piyasaları, merkez bankalarının faiz politikalarına ve enflasyon beklentilerine göre şekillendi. Temmuz ayı sonu itibarıyla:
- • ABD 10-yıl: ~%3.5 getiri
- • Alman 10-yıl (Bund): ~%2.3 getiri
- • Japon 10-yıl: ~%0.2 getiri
Tahvil Getirileri
FED'in enflasyonla mücadelede kararlılığı ABD tahvil getirilerini etkilerken, ECB'nin faiz indirimi Euro Bölgesi tahvil getirilerini baskıladı [770].
3.3. Döviz Piyasaları
Döviz piyasalarında merkez bankalarının faiz politikalarındaki farklılaşma ve küresel ekonomik görünüm beklentileri önemli rol oynadı.
Türk Lirası, TCMB'nin sıkı para politikası ve enflasyondaki düşüş eğilimiyle nispeten istikrarlı seyretti. Ancak, cari açık ve dış finansman ihtiyacı gibi riskler TL'nin değerini etkileyebilecek faktörler olarak önemini koruyor.
3.4. Emtia Piyasaları
Dünya Bankası Nisan 2025 raporuna göre, küresel emtia fiyatlarının 2020'li yılların en düşük seviyelerine ineceği öngörülüyor [531]. Bu düşüşün arkasında zayıflayan ekonomik büyüme ve bol petrol arzı bulunmaktadır.
Dünya Bankası, 2025'te Brent petrolünün varil başına ortalama 64 dolara, 2026'da ise 60 dolara düşeceğini tahmin etmektedir [533]. Gıda fiyatları için 2025'te %9, 2026'da %4'lük düşüş öngörülmektedir [534].
Enerji fiyat endeksi Haziran 2025'te %9.7 artarken, ham petrol fiyatları %11.3 yükselmiştir [409]. Gıda fiyatları %1.4 düşmüş, metal fiyatları %1.7 artmıştır.
4. Türkiye'nin Makroekonomik Göstergeleri
4.1. Cari Açık ve Dış Ticaret Dengesi
Türkiye ekonomisinde cari açık ve dış ticaret dengesi, 2025 yılında önemli bir makroekonomik gündem maddesi olmaya devam etmektedir. 2025 yılının ilk yedi ayında mal ticareti açığı önemli ölçüde arttı ve cari açık yüksek seviyelerde seyrediyor [744] [745].
Cari Açık Tahminleri
Risk Faktörleri
- • Enerji ithalatının yüksek maliyeti
- • TL'deki reel değerlenmenin ihracat etkisi
- • Nihai tüketim malları ithalatının güçlü seyri
- • Turizm gelirlerindeki artışın kısmi rahatlatıcı etkisi
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Temmuz ayı dış ticaret verilerine göre yıllıklandırılmış cari açığın 20 milyar doların altında olduğunu ifade etmiştir [628].
4.2. Enerji İthalatı
Türkiye'nin enerji ithalatı, cari açık üzerinde önemli bir baskı oluşturmaya devam etmektedir. Ülkenin enerji ihtiyacının önemli kısmını ithalatla karşılaması, dış ticaret dengesini doğrudan etkilemektedir.
Enerji İthalatı Verileri
Enerji Politikaları
- • Yerli ve yenilenebilir enerji yatırımlarının artması
- • Enerji verimliliği önlemleri
- • Enerji arz güvenliğinin sağlanması
- • İthalat maliyetlerinin azaltılması
Enerji ithalatındaki düşüşte küresel enerji fiyatlarındaki değişimlerin yanı sıra, yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik yatırımların artması da etkili oldu [168].
4.3. Yabancı Yatırımcı Pozisyonları
Türkiye'ye yönelik yabancı yatırımcı pozisyonları, 2025 yılında enflasyondaki düşüş eğilimi ve makroekonomik istikrarın güçlenmesiyle birlikte artış eğiliminde [724].
Pozitif Gelişmeler
- • Moody's kredi notunu B1'e yükseltti (Temmuz 2024)
- • Enflasyonda düşüş eğilimi (%35.0 Haziran 2025)
- • Makroekonomik istikrarın güçlenmesi
- • TCMB'nin istikrarlı politikaları
Risk Faktörleri
- • Küresel ekonomik belirsizlikler
- • Jeopolitik riskler
- • Cari açık ve dış finansman ihtiyacı
- • İç dinamiklerdeki gelişmeler
5. Sektörel Performanslar ve Yatırım Fonu Akışları
5.1. Sektörel Performanslar
Türkiye ekonomisinde 2025 yılında sektörel performanslar farklılaşan bir tablo çizmektedir. 2025 yılının ilk çeyreğinde GSYİH büyümesine katkıda öne çıkan sektörler arasında inşaat ve bilgi iletişim sektörleri yer almaktadır [248].
Sektörel Büyüme Katkıları
BIST Sektörel Endeksler (4 Temmuz)
İSO/S&P Global PMI Haziran 2025'te 46.7'ye düşmüştür - bu 50 puanın altında ve sekiz aydır görülen en keskin düşüştür [228]. Girdi maliyeti enflasyonu hızlanmış ve para birimi zayıflığı nedeniyle girdi fiyatları keskin artmıştır.
5.2. Yatırım Fonu Akışları
Küresel yatırım fonu akışları, 2025 yılında merkez bankalarının politika beklentileri, ekonomik büyüme görünümü ve risk iştahındaki değişimlere göre şekillenmektedir.
Gelişmiş Piyasalar
Yüksek faiz oranları tahvil ve para piyasası fonlarına ilgiyi artırıyor
ECB faiz indirimi sonrası dengeli akışlar
Gelişmekte Olan Piyasalar
Enflasyondaki düşüş ve istikrarlı politikalar yatırımcı ilgisini olumlu etkiliyor
Küresel risk iştahı ve jeopolitik gerilimlere duyarlı
Türkiye'de enflasyondaki düşüş eğilimi ve TCMB'nin istikrarlı politikaları, yabancı yatırımcıların Türk varlıklarına ilgisini olumlu yönde etkileyebilir [724]. Ancak, küresel risk iştahının düşmesi EM'lere yönelik fon çıkışlarına neden olabilir.